Een echt succes worden, dat kan deze klimaattop al niet meer worden. Met nog twintig uur onderhandelen te gaan is dat al wel duidelijk. Een akkoord dat scherp de goede richting geeft voor verdere onderhandelingen lijkt er niet in te zitten. In de laatste versie van het onderhandelingsdocument dat hier circuleert zijn alle verwijzingen naar de noodzakelijk 25 tot 40 procent reductie van broekgassen in 2020 geschrapt. Ook andere harde getallen ontbreken. Ontwikkelingslanden (hier verenigd in de G77) gaan hier weliswaar niet mee akkoord, en het valt ook ‘buiten het mandaat’ van de EU. Maar tegelijkertijd vinden de VS (met in hun kielzog Canada, Japan en Saoudi-Arabië?) deze voorstellen al te ver gaan. Natuurlijk, zo vlak voor het einde zetten alle delegaties nog even hard in, maar de kans dat alle puzzelstukjes mooi in elkaar gaan passen en heldere doelen in de tekst terugkomen lijkt uitgesloten. Op dit moment (het is hier nu vrijdag 14 uur en de conferentie kan duren tot zaterdagmorgen een uur of 9) is de kans het grootst dat er òf een heel vage tekst komt, waarin alleen wordt gezegd volgend jaar in Poznan weer verder te praten, òf het breekt helemaal.
Of … en dat is de optie die Al Gore hier gisteren voorstelde: de rest van de wereld gaat door voorlopig zonder de VS. Maar niet veel delegaties lijken hier echt voor te voelen. Ontwikkelingslanden willen geen veplichtingen op zich te nemen als de VS niets doet. Eerst de grootste vervuiler, dan wij – is hun positie. De EU wil de VS niet loslaten, omdat ze bang is dat die er dan nooit meer bijkomt. Zij willen persé met de VS om tafel blijven zitten.
Het is een reëel dilemma. Gisterenavond bij een etentje met de Nederlandse delegatie merkte je tot diep in deze delegatie verwarring en verschil van mening over de vraag hoe om te gaan met de VS. Ik denk uiteindelijk dat de kans op de succes groter is om wereldwijd de klimaatcrisis te keren als alle landen behalve de VS nu serieus aan de slag gaan, goede en effectieve afspraken maken, en we verder de komende jaren op alle mogelijke manieren de VS bewegen alsnog aan te haken. Alle doelen enorm afzwakken om de VS erbij te houden leidt in de praktijk tot een impasse. Reducties zullen dan ook de komende jaren uitblijven.
Vanochtend vroeg plantten we met de Nederlandse kamerleden samen met tientallen schoolkinderen mangroveboompjes in de delta, twintig kilometer buiten de conferentiecomplex. Diep stonden we in de modder. Je plant de jonge boompjes bij eb op de zeebodem, pal langs de kust. Mangrovebossen groeien op de rand van zout en zoet water. Ze kennen een enorme rijkdom aan vissen, krabben, vogels. En, ze halen heel veel CO2 uit de lucht. De kap van deze bossen versnelt het broeikaseffect, het planten van nieuwe bomen dempt het juist. Schoolklassen uit Denpesar hebben stukken kust geadopteerd, planten nieuw bos, en onderhouden het. Even later voeren we de zee op, om kapotte koraalriffen te zien. We zaten op een boot met een glazen bodem. Een soort omgekeerd aquarium. Je keek zo naar de zeebodem. Overal kapot koraalrif. Vanuit de vissersdorp vlakbij wordt geprobeerd nieuw koraal weer te laten groeien. Kleine stekjes worden op de bodem uitgezet, in soort rekken die zijn neegelegd op de zeebodem. Het is monikken werk. Honderdduizenden stekjes zijn nodig, en dan duurt het nog honderden jaren voordat de koraalriffen weer een ‘volwassen’ omvang hebben. Allergrootste bedreiging is nu de klimaatverandering. Stijging van het zeewater met een paar graden overleven de riffen niet.
Lukt het deze stijging van temparatuur te stoppen? Deze klimaatconferentie zou daarop hoop moeten geven. We hebben nog een kleine 20 uur. Ik zal de komende uren af en toe dit weblog bijwerken.