– Volkskrant  16 mei 2012 –

Valt er binnen GroenLinks wat te kiezen, maar benoemt Tofik Dibi toon, stijl en aanpak als de belangrijkste verschillen tussen hem en Jolande Sap.
Politieke discussie is interessant als hij over inhoudelijke en politieke verschillen gaat. Juist op dit terrein heeft Jolande Sap interessante stappen gezet, die verder uitgewerkt en doordacht zouden kunnen worden. Daar had ik graag een lijsttrekkersreferendum over gehad.
Sap positioneert GroenLinks nadrukkelijk als progressieve, maar daarnaast sterk als een groene partij. In het Lenteakkoord heeft zij zich met succes ook krachtig beijverd voor groene maatregelen. Dibi zegt hier niet veel over, al benoemt hij ook ‘groene economie’ tot een speerpunt.

Voor GroenLinks is een consequent groenere oriëntatie een aantrekkelijk perspectief. Een krachtige groene identiteit heeft de Duitse Groenen electoraal het laatste decennium de wind in de zeilen gegeven; het feit dat de partij jarenlang milieuacties heeft gevoerd, nauwe banden met de milieubeweging onderhoudt, en werkt aan concrete groene alternatieven betaalt zich uit.

GroenLinks is in het Nederlandse politieke spectrum de enige partij die zich als groen afficheert, en daarom is de partij als vanzelf ‘eigenaar’ van het issue. Maar in de dagelijkse praktijk is het voeren van groene politiek lang niet altijd de core business. Bij het twintigjarig bestaan van GroenLinks eind 2010 schetste Femke Halsema ‘een toekomstagenda voor progressieve politiek’. Het kan bij GroenLinks gebeuren dat in zo’n agenda het woord milieu niet voorkomt en klimaat slechts in een bijzin wordt genoemd. Dat zou de Duitse Groenen niet gebeuren.

Groen
Het is ook tekenend dat voor GroenLinks eigenlijk altijd maar één groen Kamerlid in de Tweede Kamerfractie zit, terwijl ‘Groen’ toch de helft van de naam is. En waarom gaat er bij GroenLinks zoveel meer tijd en energie zitten in het formuleren van een sociale hervormingsagenda dan in een debat over een groot groen plan?

De Groenen zijn veel groener dan GroenLinks; de ontstaansgeschiedenis is ook een andere, zoals ook de politieke cultuur in Nederland verschilt van de Duitse. De Groenen komen direct voort uit de Duitse milieubeweging. Begin jaren tachtig was de partij de eerste echte bundeling op nationaal niveau van een grote verscheidenheid aan lokale en regionale groene initiatieven. Duitsland kende veel minder dan Nederland sterke nationale milieuorganisaties. De Groenen waren de politieke vertaling van deze basisgroepen: ze gaven ze een stem in het politieke systeem.

De sociaal-democraten en de christen-democraten maakten in de jaren tachtig in Duitsland de dienst uit en zij stonden nauwelijks open het nieuwe groene gedachtengoed. In deze context lag het voor de hand dat de nieuwe, tot dan toe versplinterde, groene emancipatiebeweging zelf de krachten bundelde en een politieke partij oprichtte.

Fusieproject
GroenLinks komt niet voort uit de milieu­organisaties. GroenLinks is een fusieproject van vier kleinere progressieve partijen: PPR, PSP, CPN en EVP. Het lag zeer voor de hand om de nieuwe partij bij de oprichting, precies ten tijde van de ‘eerste klimaatgolf’ van 1989, ‘GroenLinks’ te dopen. Maar dat ‘links’ moest er wel bij.

De Groenen hebben zich in Duitsland knap in het politieke centrum gemanoeuvreerd zonder hun progressieve agenda te verloochenen. Regeren met zowel de SPD als de CDU is nu een optie, kiezers van beide partijen lopen over. De CDU voelde zich zo door de Groenen bedreigd, dat kanselier Merkel zich na de ramp in Fukushima gedwongen zag het belangrijkste agendapunt van de Groenen – sluiting van de kerncentrales – ten uitvoer te brengen.

GroenLinks zal omwille van de groene zaak en om electorale redenen een veel krachtiger vertolker moeten worden van groene issues. Zo’n partij wordt in Nederland node gemist. Een discussie hierover is voor GroenLinks veel perspectiefvoller dan de vraag of ze zich met de SP en PvdA, dan wel met D66 zou moeten verbinden. Ga door ­- zoals Jolande Sap beoogt – met de versterking van de eigen unieke kracht in plaats van anderen te imiteren.

Wijnand Duyvendak