Het kabinet besloot vrijdag het ongehoorde bedrag van 3,5 miljard euro te gaan investeren in dan verdubbeling van de snelwegen in de driehoek Almere – Schiphol – Amsterdam. 8 – 10 -12 – baans snelwegen, niets is te gek. Net of de klimaatcrisis niet bestaat, net alsof er niet tienduizenden mensen pal rond deze snelwegen wonen, wiens gezondheid op het spel wordt gezet. Onderzoek laat zien dat het invoeren van een kilometerheffing in deze regio ongeveer 5 keer effectiever is om de files aan te pakken dan al dit extra asfalt.
Toch durft het kabinet hier niet voor te kiezen. En wat zouden we niet kunnen doen als we deze 3,5 miljard in deze regio investeren in het OV? Eindelijk een snel, comfortabel en zeer frequent net. Zoals een moderne stadsregio betaamt. Maar straks mogen we al blij zijn als er voor 500 miljoen tot 1 miljard bijkomt voor OV – net genoeg om de boel een beetje op te kalefateren. Wat een gemiste kansen. Met GroenLinks moeten we samen met de vele bewonersorganisaties en Milieudefensie intensief gaan knokken om deze dwaze plannen om zeep te helpen.
Vorige week zijn we de actie Kappen met Kolen gestart uit protest tegen de plannen voor 5 nieuwe kolencentrales. Kolencentrales, die wat het kabinet betreft er best mogen komen. We gaan van alles doen. We zijn nu begonnen met een handtekeningenactie (heb je al getekend?), en een actie in zo veel mogelijk raden en staten om Nuon en Essent ‘om’ te krijgen. Provincies en gemeenten zijn immers aandeelhouder van deze energiebedrijven, en dit soort grote beslissingen als de bouw van kolencentrales heeft de instemming nodig van meer dan de helft van de aandeelhouders. Eind november zijn van beide bedrijven de aandeelhoudersvergaderingen. We moeten proberen in zoveel mogelijk raden en staten moties tegen de kolencentrales aangenomen te krijgen.
Eerder schreef ik al over mijn open brief aan Diederik Samsom. Ik vroeg hem met mij te blijven knokken voor een groenere politiek. Vorige week kreeg ik antwoord. Dat schoot nog niet erg op. Ik schreef hem daarom gisteren deze nieuwe brief:
“Beste Diederik,
Dank voor je uitvoerige reactie op mijn brief. Je neemt erin 16 “misverstanden” met me door. Een politieke reactie is het niet. Mijn centrale vraag was (en is): kunnen we samen optrekken om het beleid van het kabinet groener te maken? Je beantwoordt deze vraag niet direct, maar uit je brief maak ik impliciet op dat je daar geen reden voor ziet. Kritiek op het groene gehalte van het kabinet is in je brief niet terug te vinden. Mijn kritiek is blijkbaar gebaseerd op “misverstanden”.
Door alle zinnen heen zie ik steeds scherper waar tussen jou en mij de verschillen zitten in de beoordeling van de kabinetsplannen. Waarom ben jij positief en ik uitermate kritisch?
Het eerste verschil ligt erin wat betekenis ervan is als de regering een doel formuleert, bijvoorbeeld 30 procent minder CO2-uitstoot in 2020. Voor jou is dit het begin én het einde: doel is geformuleerd, dus wordt het gehaald. Dat is niet meer dan een cirkelredenering. Steeds keert bij jou deze redenering terug: koningin heeft het gezegd, dus het gebeurt, EU heeft vastgelegd, dus reken er maar op, de Spaanse premier Zapatero wil het, dus zij gaan alles uit de kast halen. Voor mij is het formuleren van een doel slechts het begin. Een nuttig begin, zeker, maar daarna komt pas het echte werk: komen de maatregelen er ook om de gestelde doelen te halen? Dat is waar het echt om gaat. Met mooie gestelde maar nooit gerealiseerde doelen kan je hele kerkhoven vullen. Het Nederlandse milieubeleid heeft helaas ook op dit terrein een grootse traditie. Kijk maar eens hoe in de achtereenvolgende milieubeleidsplannen de doelen steeds weer versoepeld werden. Deed staatssecretaris van Geel in de vorige kabinetten het ook niet steeds opnieuw: doelen die lastig haalbaar bleken verder weg in de toekomst schuiven? Of wat denk je van Schiphol? Daar alleen al zijn de laatste tien jaar de gestelde milieudoelen maar liefst zeven keer versoepeld!
Diederik: de doelen zijn een eerste stap. Ze formuleren ‘bewijst’ nog niks. Het is naïef je hierop te fixeren. Mij overtuig je er niet mee dat het dan ook wel goed komt. Laten we het kabinet afrekenen op de maatregelen die het neemt om die doelen te halen. Dat is wat telt. The proof of the pudding is in the eating.
Tweede verschil van mening: geef je het kabinet credits voor niet bestaand EU-beleid? Het lijkt wat technisch maar heeft te maken met de scenario’s die de onderzoekers van ECN en MNP hanteren. Zij veronderstellen in een “EU-laag-scenario” en een “EU-hoog-scenario” verschillende pakketten van maatregelen die in EU-verband in de toekomst tot 2020 genomen zouden kunnen worden. Dit is dus nog geen bestaand, maar toekomstig beleid. Van alle klimaatwinst die deze scenario’s kùnnen opleveren geef jij de credits aan het kabinet. Daarnaast zijn bijna al jouw cijfers gebaseerd op de gevolgen van het het zéér groene EU-hoog-scenario. Door veel onderzoekers als ‘irrealistisch’ bestempeld. Eigenlijk vind ik dat een ‘lelijke truc’. Ik vind dat je het kabinet moet beoordelen , en af moeten rekenen, op beleid dat ze zelf voert en de keuzes die zelf maakt. Niet op fictief EU-beleid.
Zo komen we, op het derde verschil van mening: moet Nederland wachten op EU-beleid, of zelf het voortouw nemen, en vervolgens proberen anderen landen mee te trekken? Ik kies nadrukkelijk voor een voortrekkersrol, jij voor de Europese kudde. Het is het verschil tussen de Klimaatbegroting van GroenLinks en de plannen van het kabinet. Ik wil Nederlands beleid, jij wacht op Europa. Het verplicht aandeel duurzame energie wil jij niet meer in Nederland invoeren, maar alleen samen met een hele serie Europese landen. Je bent ook niet meer voor forse energieheffing voor de Nederlandse energie-intensieve industrie, maar wacht ook hier Europa af. Ook wat betreft energiebesparing (ik had nooit eerder gelezen dat dit doel pas ging gelden na afloop van deze kabinetsperiode zoals jij nu schrijft) gok jij op Europa. Ik hoor van jou in dit verband bijvoorbeeld geen pleidooi voor een forse kilometerheffing, zoals in onze klimaatbegroting opgenomen of een verlaging van de maximum snelheid naar 100 kilometer. Ga zo maar door. Ik pleit natuurlijk niet voor een Nederlandse voorlopersrol om ons “te kunnen terugtrekken achter de waterlinie met provinciaal beleid”, zoals jij wat valselijk opschrijft. Ik ben ervan overtuigd dat nu niets dodelijker is dan op elkaar gaan zitten wachten en naar elkaar gaan zitten wijzen. We hebben landen, én mensen, nodig die keuzes durven maken, voorop gaan , inspireren. Zoals het voor ons een geweldige inspiratiebron is dat in Denemarken meer dan 17 procent van de elektriciteit met wind wordt opgewekt, waar dat in Nederland voor slechts enkele procenten het geval is. Diederik, jij weet toch ook wel dat in de politiek naar Europa wijzen in negen van de tien gevallen het argument is om zelf niets te hoeven doen? Daar doe je toch niet aan mee?
Het is ook economisch slim om voorop te gaan lopen. Duurzame technologie is de technologie van de toekomst. De windmolenindustrie is Nederland al kwijt. Nu de steven wenden, biedt alsnog grote economische kansen voor de toekomst. Wie wacht op europees beleid, verspeeld deze kans.
Het vierde verschil van mening dat ik zie opdoemen gaat over de noodzaak om nu in Nederland verplichtende maatregelen te nemen. Het kabinet kiest nu, minister Cramer herhaalt het keer op keer, voor “vrijwilligheid”. Inspanningsverplichtingen, convenanten en subsidies vormen de kern van het beleid. Ik had verwacht dat jij het kabinet hier hard op zou vallen. Deze slappe instrumenten staan in geen verhouding tot de ernst van het klimaatprobleem. Nederland kent een lange geschiedenis met convenanten in het milieubeleid. Effectiviteit is op z’n minst zeer wisselend beoordeeld. Onderzoekers zijn het er grosso modo over eens dat convenanten kunnen werken in een eerste fase van het milieubeleid waar met relatief goedkope maatregelen nog veel milieuwinst valt te behalen. In een convenant wordt dan vastgelegd wat uiteindelijk toch al voordelig is om te doen. Hoe duurder en lastiger te nemen maatregelen, des te minder succesvol convenanten zijn. Dit is natuurlijk precies het punt waarop we zijn beland in het klimaatbeleid: het ‘laaghangend fruit’ is geplukt. We staan voor een ingrijpende hervorming van onze energiehuishouding, en die zullen we niet realiseren met vrijwillige afspraken. Subsidies hebben bij dit kabinet de voorkeur boven heffingen (de vervuiling een prijs geven). Subsidies zijn zelden kosten-effectief. Het geld gaat naar velen die het niet nodig hebben. Dit kabinet pocht nogal eens hoeveel het in duurzaamheid ‘investeert’. Eigenlijk is dat nauwelijks iets om trots op te zijn. Succesvol milieubeleid levert de staat juist veel geld op (13 miljard in de GroenLinks Klimaatbegroting), doordat de vervuiler eindelijk een reële prijs gaat betalen.
Minister Cramer zegt nu dat ze in 2010 wil kijken hoe succesvol de vrijwillige maatregelen zijn, en dan bij gebrek aan succes als nog verplichtende maatregelen te willen nemen. Hebben we drie jaar de tijd om te experimenteren? En je hoeft trouwens geen helderziende te zijn om te kunnen voorspellen dat alle voornemens in 2010 weg zullen lopen in de verkiezingen, begin 2011. We dreigen dus de kans op vier jaar effectief klimaatbeleid te verspelen.
Zo dreigt de noodzakelijke hervorming van onze economie achterwege te blijven. Tegelijkertijd versterkt het kabinet wel de C02-vretende economie: bouw kolencentrales, 3,5 miljard in snelwegen rond Amsterdam, voor de zoveelste keer het oprekken van de milieugrenzen van Schiphol, etc.
Natuurlijk, jullie hebben als PvdA-fractie een harde ontgroening als regeringsfractie meegemaakt. Het is zoeken naar de meest effectieve positiebepaling en de goede toon. Ik hoop dat nu niet de angst voor verdere conflicten leidt tot een volledige identificatie met de klimaatplannen van het kabinet. Zonder confrontatie met dit kabinet, zullen we de klimaatcrisis niet kunnen keren.
Diederik: het moet toch veel groener?
Wijnand”