– Trouw.nl 7-5-2013 –
Er is een nieuw taboe in Nederland. Niemand durft te spreken over arbeidstijdverkorting. De vakbeweging zwijgt als het graf, de oppositiepartijen horen we er niet over. Het is onvoorstelbaar: terwijl de werkloosheid historische records dreigt te verbreken, wordt in Nederland de arbeidstijd zelfs verlengd van 65 naar 67 jaar. Zodat er nog minder banen beschikbaar komen.
Dit taboe op arbeidstijdverkorting dient zo snel mogelijk geslecht te worden.
In de maand maart zijn er iedere dag duizend werklozen bijgekomen. De totale werkloosheid groeide daarmee tot ruim 8 procent van de beroepsbevolking, in totaal 643.000 mensen. De werkloosheid bereikte een niveau dat vergelijkbaar is met dat van de jaren tachtig. Van de jongeren zit inmiddels al meer dan 15 procent zonder baan. En veel mensen vrezen voor hun baan. Er is alle reden om te verwachten dat de werkloosheid de komende jaren toe zal nemen tot 750.000 of 800.000 mensen, als we sombere economische prognoses van het CPB of de EU voor 2013 en 2014 in ogenschouw nemen. Prognoses overigens, die de laatste jaren achteraf steevast veel te optimistisch bleken. Een treffend voorbeeld is is de commissie Bakker, die in 2008 een belangwekkend advies uitbracht over het arbeidsmarktbeleid. Zij voorspelde voor 2015 een tekort van maar liefst 375.000 arbeidskrachten. Het ziet er nu naar uit dat ze er met hun voorspelling er maar liefst een miljoen naast hebben gezeten. Er is in de verste verte geen sprake van een tekort aan arbeidskrachten, maar van een gigantisch overschot. En dan is het ook goed te beseffen dat er onder zzp-ers en niet-geregistreerde werklozen nog veel verborgen werkloosheid schuilgaat.
Wat schaars is, dient eerlijk eerlijk verdeeld te worden. Nu arbeidsplaatsen steeds schaarsers worden, is het alleszins rechtvaardig deze eerlijker te verdelen onder iedereen die kan en wil werken. Om te beginnen maar eens voor de komende vijf jaar. Arbeidstijdverkorting kan vele vormen aannemen; het is verstandig deze verschillende varianten goed alle op voor- en nadelen te onderzoeken. Het ligt voor de hand de verlenging van de geplande pensioengerechtigde leeftijd te schrappen. Het is een interessant idee om te onderzoeken of het mogelijk is dat mensen die dat willen boven de 55 vrijwillig de helft minder gaan werken, op welke plaats dan een jongere aangenomen kan worden. Ook een algemene verkorting van de arbeidsweek naar 32 uur zou zeer veel werklozen weer perspectief geven op een baan.
Het is overigens ook een grote wens van veel mensen die nog wel een baan hebben om wat minder uren of jaren betaalde arbeid te verrichten. Het geeft ruimte voor vele vormen van niet betaalde arbeid, verenigingswerk, zorgtaken, etc.
Het kabinet heeft oud CDA-kamerlid Mirjam Sterk benoemt tot ‘ambassadeur jeugdwerkloosheid’. In een uitzending van Pauw & Witteman roept zij jongeren op ‘beter voorbereid op de arbeidsmarkt te komen’, ‘zich om te scholen’, ‘breder te zoeken’ en ‘door te zetten’. Het probleem van de werkloosheid maakt Sterk tot een probleem van de jongere zelf: ze moeten meer hun best doen. Dit tekent de tijd: werkloosheid is je eigen schuld. Als je maar je best doet, is er wel werk te vinden. Minister Asscher van Sociale Zaken zegt er alles aan te gaan doen om mensen ‘van werk naar werk te gaan begeleiden’.
Maar minister Asscher: waar is dit werk?
De werkloosheid is geen individueel probleem, maar een structureel maatschappelijk probleem. Onze economie schept te weinig werk, en vernietigt op dit moment duizenden banen per maand. Dat is de oorzaak van de grote werkloosheid. Enr is eenvoudigweg veel te weinig betaald werk. En dan heb je vooral pech, als jou de werkloosheid treft. Bijscholen zal maar in een heel klein geval van de gevallen helpen, evenals de spreekwoordelijke begeleiding ‘van werk naar werk’.
Het is hoog tijd dat we serieus gaan kijken arbeidstijdverkorting, als middel om het beschikbare werk eerlijk te verdelen.