Afgelopen week tijdens de algemene beschouwingen heb ik me oprecht verbaasd over de opstelling van de PvdA-fractie ten aanzien van de klimaatplannen van het kabinet. Het was voor mij reden een open brief aan Diederik Samsom te sturen, milieuwoordvoerder van de PvdA-fractie.
Beste Diederik,
Vorige week presenteerde het kabinet haar klimaatplannen en waren de algemene politieke beschouwingen. Hoe kijk jij er op terug?
Bij mij was de verbazing groot toen Jacques Tichelaar de klimaatplannen onvoorwaardelijk steunde. ‘Deze plannen van minister Cramer zijn genoeg om de ambities te halen’. En hij ging nog verder: ‘we doen meer dan de milieuorganisaties zelf willen’. Is dat ook jouw lijn? Toen ik je kort na de troonrede sms-te of je diep in je hart niet teleurgesteld was over de groene plannen, antwoordde je al: ‘Teleurgesteld? You’re kidding. We halen de doelen volgens MNP!’.
Voordat wij 5 jaar geleden in de Kamer kwamen, voerden we allebei jarenlang actie tegen de klimaatverandering. Jij bij Greenpeace, ik bij Milieudefensie. Vervolgens voerden we samen oppositie tegen milieustaatssecretaris van Geel. Je kende al deze jaren maar één positie: die van aanvaller. Ik ben er oprecht verbaasd over dat je sinds de PvdA in de regering zit, je je vooral profileert als verdediger. Ik begrijp goed dat er voor jou veel veranderd is nu er een PvdA-milieuminister is, maar dualisme is toch ook een groot goed?
Maar misschien nog belangrijker: de noodzaak om snel wat te doen tegen de klimaatcrisis wordt steeds groter. Vorige week weer het nieuws dat voor het eerst schepen via de noordpool van de Atlantische naar Stille Oceaan kunnen varen. Structurele veranderingen in onze energievoorziening zijn nodig, en daar moeten we onmiddellijk mee beginnen. Ik neem aan dat we het hierover eens zijn. Dan is een aanpak die harde maatregelen vooruitschuift en de rest bij Europa legt zoals het kabinet nu wil toch onvoldoende? Dan moet er toch veel meer gebeuren?
Voor de zomer hadden we in de Kamer al een paar aanvaringen over de bouw van 4 of 5 kolencentrales. Minister Cramer wil de bouw toestaan en jij steunde haar. Opmerkelijk, want noemde jij die kolencentrales geen “CO2-kanonnen”? Die kwalificatie was terecht, want vier kolencentrales dragen net zo veel bij aan de klimaatverandering als alle auto’s in Nederland samen. Je zei dat er geen centrales zouden komen zonder CO2-opslag. Nu concludeert het Milieu- en Natuurplanbureau: “De voorstellen van het kabinet leiden (…) niet tot toepassing van CO2-opslag bij kolencentrales”. Het kabinet wil geen harde afspraken met de kolenproducenten. Ze heeft het slechts over “inspanningsverplichtingen”.
Je weet dat ik werk aan een wet om de komst van kolencentrales tegen te houden. Op je website schrijf je: ‘Voor als er nog enig misverstand was. De PvdA wil die kolencentrales niet.’ Mag ik dus rekenen op je steun, of blijf je het kabinet steunen?
Ik begrijp je verdediging van het kabinetsplan ‘schoon en zuinig’ niet. Het plan gaat veel minder ver dan je eigen inzet. Op jullie website staan nog de beloftes van kort voor de verkiezingen in november 2006: “Wij willen dat Nederland in 2020 over de schoonste en meest efficiënte energievoorziening van Europa beschikt”. Met andere woorden: Nederland moet voorop gaan lopen. Precies op dit punt heeft de PvdA het in het kabinet verloren. De klimaatdoelstellingen van de regering zijn inmiddels aangepast. Het doel voor energiebesparing is niet meer twee procent maar ‘op termijn twee procent’. De uitstoot van broeikasgassen moet opeens in Europees verband met 30 procent worden verminderd in plaats van op eigen kracht. En de ambitie om koploper in Europa te worden, is verlaten.
Het behalen van de doelen wordt afhankelijk gemaakt van Europees beleid. Nederland doet wat Europa doet. Van voorop lopen is geen sprake meer. Het ECN concludeert “Europees beleid is doorslaggevend voor het succes”. Ook het MNP waarschuwt dat het effect van het kabinetsbeleid afhankelijk is van “EU-voortgang”. Nederland doet zelf veel te weinig, net als de vorige kabinetten Balkenende. Ook ChristenUnie fractieleider Slob wees hier op. Hij vroeg met nadruk om eigen afrekenbare Nederlandse doelen, onafhankelijk van Europa. Waarom steunde Tichelaar deze interventie van Slob niet? Waarom doen ook jullie niet je best dit kabinet groener te maken?
Ik heb de ambitie om met Nederland voorop te lopen altijd met jullie gedeeld, en was blij dat Wouter Bos er in de campagne mee kwam. Om de klimaatcrisis te bezweren, hebben we ingrijpende veranderingen nodig. Die krijg je alleen als er landen voorop lopen, inspireren, laten zien dat het kan. Daarbij kunnen we een voorbeeld nemen aan gouverneur Schwarzenegger van Californië. Hij neemt op eigen kracht maatregelen, onafhankelijk van president Bush. Nederland zou die rol ook binnen Europa moeten spelen.
“We halen de doelen”, sms-te je me. Maar om dat beeld op te kunnen roepen, heeft het kabinet wel een paar lelijke trucs nodig. De belangrijkste: er wordt gedaan alsof alle Europese maatregelen al worden genomen, terwijl die maatregelen helaas nog lang geen beleid zijn. De maatregelen zijn zo ingrijpend dat ze pas kansrijk zijn als de Groenen het in heel Europa voor het zeggen hebben. Superschone automotoren, een heel scherp emissiehandelssysteem, noem maar op. Ik zou willen dat het werkelijkheid was. Ik wil me daar ook graag voor inzetten, maar ik wil me daar niet afhankelijk van maken. Volgens mij ben je dat eigenlijk met me eens. Je was uit je vel gesprongen als Van Geel ons in de vorige kabinetsperiode dergelijke rekensommen had voorgespiegeld. Je zou gezegd hebben dat het een papieren werkelijkheid is en dat dergelijke sommen een open en eerlijk debat vertroebelen.
Samen waren we nog boos op Joop Wijn, toen hij als minister van Economische Zaken de subsidies voor duurzame elektriciteit afschafte. Het kabinet trok in het regeerakkoord erg weinig geld uit om deze subsidies weer te herstellen. Je maakte je hier grote zorgen over. Op 12 juli gaf je een interview aan de Volkskrant: “als het kabinet niet snel in actie komt, heeft het een groot probleem”, zo dreigde je. En je vervolgde: “electriciteitsbedrijven moeten verplicht worden 30 procent van hun stroom duurzaam op te wekken. Kosten al snel 1 miljard”. Deze eis was in lijn met de motie Halsema die kort voor het reces met steun van de pvdA werd aangenomen. Nu blijkt dat de motie niet wordt uitgevoerd. Er komt geen verplicht aandeel duurzame energie, en voor een subsidieregeling is nog niet de helft van het door jouw gevraagde bedrag beschikbaar gekomen. Zo komt die markt voor duurzame energie er nooit. Het MNP concludeert over de kabinetsplannen: “vanwege (…) de beperkte subsidiebudgetten vindt er ook weinig extra hernieuwbare elektriciteitsproductie zoals wind op zee plaats”. Je weet dat GroenLinks een eigen ‘Klimaatbegroting’ heeft gemaakt. Hierin hebben we wel het ‘verplichte aandeel duurzaam’ opgenomen. Het resultaat is – zo blijkt ook de doorrekening van het MNP – dat we in 2011 drie maal zo veel duurzame elektriciteit kunnen produceren als met de huidige plannen van het kabinet (en vijf maal zoveel uitstoot van CO2 kunnen vermijden). Wat doe je nu met je dreigement van half juli? Ik kan me niet voorstellen dat je gelukkig bent met de duurzame energieplannen van het kabinet. Steun je onze inzet dat de motie-Halsema alsnog moet worden uitgevoerd?
Wat vind je eigenlijk van onze klimaatbegroting? Wij laten zien dat het mogelijk is 30 procent minder CO2 uit te stoten in 2020. In het plan nemen we onmiddellijk 25 reële maatregelen die, in de woorden van het MNP “minder vrijblijvend” zijn, en waarbij “het EU-beleid niet doorslaggevend is voor de realisatie van het klimaatdoel met binnenlandse reducties”. In Nederland reduceren we drie maal meer CO2 dan het kabinet, en de energiebesparing gaat twee maal zo snel. Het kan dus wel.
Wat vind jij van het beeld bij de vergroening van het belastingstelsel? Over de vliegticketbelasting zijn we het snel eens: dat is een goede eerste stap. Door de aankoopbelastingen van auto’s (BPM) gaan vuile auto’s wat meer betalen, en worden zuinige auto’s wat goedkoper. Het effect daarvan is wel heel klein (0,00 – 0,01 Mton C02 in 2011). Ik zou zeggen dat daar forser ingegrepen moet worden. Maar wat zorgelijker is, over de hele breedte wordt de BPM verlaagd, waarvoor in ruil de motorrijtuigenbelasting (MRB) wordt verhoogd. Het Milieu Natuurplanbureau waarschuwt voor de effecten hiervan: CO2 uitstoot neemt toe “door toename autobezit en daarmee autogebruik”. Dit effect is tien maal groter dan het effect van de zogenaamde BPM-differentiatie. Ben je het niet met mee eens dat de plannen hier ook nog behoorlijk wat aanpassing verdienen?
Ik ben er nog steeds van overtuigd dat we ons beiden hele grote zorgen maken over de klimaatcrisis. Ik twijfel ook niet aan de intenties van het kabinet om er iets aan te doen, maar wel aan de bereidheid om te doen wat nodig is. Daarom zou ik zo graag samen knokken voor betere en effectievere plannen, zoals we dat ook deden onder de vorige kabinetten Balkenende. Laten we samen proberen een Kamermeerderheid om de plannen aan te scherpen te mobiliseren. Om een ‘verplicht aandeel duurzaam’ te introduceren, om te zorgen voor eigen Nederlandse maatregelen. Laten we ons niet afhankelijk maken van Europa en laten we de rekening niet doorschuiven naar de toekomst.
Vijf jaar geleden kwamen we samen in de Kamer als groene actievoerders. Knokken wij samen verder, of komen we tegenover elkaar te staan: jij als verdediger van het kabinetsbeleid, en ik in mijn pogingen het echt groen te krijgen?
Ik hoop van je te horen, met vriendelijke groet,
Wijnand