De schaakstukken staan in Bali op het bord. De onderwerpen waarover onderhandeld moet worden zijn duidelijk. Iedereen betrekt stellingen, niemand laat zich nog echt kennen.Het spel is ongelooflijk gecompliceerd. Er zijn veel meer dan twee spelers, en de regels zijn ook niet altijd even duidelijk. Eigenlijk zijn de eerste tien dagen van de klimaattop alleen nog maar omtrekkende bewegingen gemaakt. Het eindspel begint nu de ministers zijn gearriveerd. De sfeer is wat onbestemd. Er is een zeker optimisme, maar niemand vertrouwt op een succesvolle uitkomst. Het tempo ligt nog niet hoog, de echte versnelling komt waarschijnlijk pas op het laatste moment, in de nacht van vrijdag op zaterdag. Dan zal pas de grote uitruil van stukken plaatsvinden, en moet iedereen genoeg overhouden om thuis mee voor de dag te komen. De meeste landen zullen eerder niet echt in hun kaarten laten kijken. Ik realiseer me, ik beschrijf de conferentie hier als een groot onderhandelingsspel. Dat is zoals het hier gespeeld wordt. Onderhandelen vanuit eigen belang.
Ook de EU opereert zo. Niks weggeven voor je er wat voor terugkrijgt. Ik heb grote twijfel of je er zo komt.Waar eindigt als het om de klimaatcrisis gaat je eigen belang? Is dat een ander belang dan van de mensen hier in Indonesië wiens bossen gekapt worden? Een ander belang dan van Indiërs die smeken om duurzame energie? Geven de EU pas wat weg als ze wat terugkrijgt van de ontwikkelingslanden ? De Verenigde Staten willen hier sowieso weinig, maar als ze als iets toezeggen, doen ze dat pas als China, India en anderen ook reductieverplichtingen op zich nemen. China en India willen pas spreken over “measurable actions” als de VS eerst zich commiteert aan forse reducties. Een patstelling. De EU zal hier als derde partij dwars doorheen moeten breken. Het lijntje met de VS net niet laten breken, en de ontwikkelingslanden verregaand toegemoet komen. En dàt zie ik de EU nu dus niet doen, als ik na een dag hier hun opstelling proef. Ook de EU redeneert meer in termen van ‘wat kost het ons’ dan ‘wat lever het het klimaat op’. Het eigen belang domineert te veel.
Veel druk op de EU is dus nodig. Is die druk er? Er zijn hier heel veel vertegenwoordigers van milieu- én ontwikkelingsorganisaties. Alleen al tientallen uit Nederland. Dat is uitermate nuttig. Zij lobbyen bij de regeringsdelegaties tot ze een ons wegen. Gebrek is wel dat het straatrumoer in Bali compleet ontbreekt. Ik zou graag tienduizenden mensen op straat zien rond het congrescentrum die de delegaties bij wijze van spreken niet naar huis laten gaan zonder effectief akkoord. Zoals ‘Seatlle’ een tiental jaren geleden grote een omslag betekende in de wereldhandelsonderhandelingen. Maar buiten is het strand en schijnt de zon. Van straatrumoer is hier geen sprake.